Nelly Cheboi, Kenya, Mogotio’daki köyünün dışında dünyanın nasıl olduğunu hep merak etti.
Cheboi eğitimini çok ciddiye aldı ve teknolojinin gücüyle tanıştığı Amerika Birleşik Devletleri’nde bir üniversite bursu kazandı.
Bilgisayarda nasıl yazı yazılacağını bilmeyen Cheboi, yazılım mühendisi ve Kenya kırsalındaki öğrencilere daha büyük fırsatlar elde edebilmeleri ve daha iyi hayatlar yaşayabilmeleri için erken yaşlardan itibaren teknoloji ve dijital becerilere erişim sağlayan TechLit Africa’nın kurucusu haline geldi.
Gazeteci Kina Velasco | WeINSPIRE
Geleceğin neler getireceğini söylemek imkânsız.
Nelly Cheboi için gelecek, etrafındakilerin hayatlarını değiştirmeyi istemekle ilgili çocukluk hayalleri tarafından yönlendiriliyordu; teknolojinin böylesi bir değişime açılan kapı olacağından çok haberi yoktu.
Kenya, Mogotio’da yaşayan Nelly Cheboi, teneke çatılı bir evde büyüdü, her gün okula yalınayak yürüdü ve her gece yatağa aç girdi. Yaşadıkları, topluluğundakiler için alışılmadık bir şey değildi…
Cheboi, “Yerde uzanır ve etrafta oynaşan ışıklara bakar, ne yapabileceğimi düşünürdüm” diyor. “Herkese konut sağlamak ve insanlara işleri için kredi vermeye yardımcı olmak için siteler inşa etmeyi düşünürdüm ve sadece 11 yaşındaydım.”
Cheboi, Kenya’da şaşırtıcı bir “dikey hareketlilik” eksikliği olduğunu söylüyor. Şimdi 29 yaşında olan Cheboi, “Ben ikinci sınıftayken, işi domates satmak olan biri, hala bu işi yapıyor.”
Yerel halkın karlarını sadece ailelerini değil, toplumu desteklemek için de kullandığını ve bunun da işletmelerin gelişmesini çok daha zor hale getirdiğini açıklıyor.
Cheboi okulda çok çalışmış, her zaman ailesine bakmayı ve toplumu yoksulluktan kurtarmayı arzulamış. Onun bu hırsı ve benzersiz iş ahlakı, sonunda ona Illinois’deki Augustana Koleji’nde tam kapsamlı bir üniversite bursu kazandırmış.
“Köyde büyürken, sürekli ‘Dışarıda hayat nasıl?’ ‘Her çocuk yemek ve küçük kız kardeşini büyütmek için endişelenmek zorunda mı?’ diye düşünüyordum. Amerika’ya geldiğimde, gerçekten gözlerim açıldı. Orada bolluğu gördüm.”
Cheboi, Amerika Birleşik Devletleri’nde teknoloji dünyasına da tanıtıldı. Büyürken çok kitap okuduğunu, ancak bilgisayarlar hakkında hiçbir şey bilmediğini de anlatan Cheboi, üniversitede on sayfalık bir ödev verilirse, çok yavaş yazdığı için el yazısıyla yazmayı tercih ederdi.
Bilgisayar bilimi ile tanışması, Cheboi’nin üniversitenin üçüncü yılındaydı- bu onun büyülendiği bir konuydu, ama şüphesiz teknolojiyi de artık anlamasını gerektiriyordu. Üniversiteden sonra Cheboi, teknolojinin ekonomiye nasıl hizmet edebileceğini öğrenmiş bir mühendis olarak iş bulmak için nasıl yazılım yapılacağını öğrenmeye, altı ay harcamak zorunda kaldı. Cheboi, Kenya’da insanları bir yoksulluk döngüsü içinde tutan sistemleri düzeltmek için topluluğunu çevrim içi çalışmaya teşvik edebileceğini fark etti. Bu, daha sonra TechLit Africa’nın motivasyonu oldu.
2018’de kurulan TechLit Africa, kısaca Technologically Literate Africa, Cheboi’nin kırsal Kenya’daki öğrencilere teknolojiye erişim ve temel dijital becerileri öğrenme yeteneği sağlayan kâr amacı gütmeyen kuruluşu.
TechLit’te bilgisayarlar bağışlanır, Kenya’ya nakledilir ve ardından yerel olarak yenilenir. TechLit Africa okullara bilgisayarları ve müfredatı sağlarken, okullar öğrencilerin öğrenmesi için gerekli odaları sağlar. Okullar ve ebeveynler, projenin sürdürülebilir olmasına yardımcı olan yerel operasyonların masraflarını karşılar.
Öğrencilere üç ana beceri öğretilir: öz yeterlilik, sorun giderme ve internet becerileri. Öz-yeterlik, çocuklara istedikleri kişi olabileceklerini öğretir; sorun giderme, karşılaştıkları teknik sorunları çözmelerine yardımcı olur. İnternet becerileri, öğrencilere çevrim içi iletişim kurmayı, kendilerini pazarlamayı ve internette güvende olmayı öğretir.
Cheboi, çocukların tutkulu uzmanlarla çalışmasını sağlayarak program aracılığıyla içsel motivasyon kazanmalarını istiyor. Örneğin, ses prodüksiyonunu öğreten bir uzman aynı zamanda bir müzik sanatçısı olabilir. Öğrenciler, konunun eğlenceli ve zevkli olabileceğini öğrenirken, aynı zamanda nasıl bir kariyere dönüşebileceğini de anlamaya çalışıyorlar.
Eğitimciler çoğunlukla yerel halktan olsalar da çocuklar uluslararası uzmanlardan da öğrenebiliyorlar. Son zamanlarda öğrenciler, NASA stajyerleriyle Zoom aracılığıyla konuşabildiler. Çocuklar, “Bir çocuk uzaya gidebilir mi?” gibi sorular sordu. Sorulardan biri, “Uzaydan ailemi arayabilir miyim?” şeklindeydi ve NASA’yı öğrendikten sonra yine bir öğrenci Cheboi’ye, büyüdüğünde kendi roketini alıp uzaya uçacağını bile söyledi.
Cheboi, “Böyle projeler hakkında sevdiğim şey, onların ufuklarını gerçekten açması” diyor.
“Çocukken buna sahip olmak için benim için neler vermezdim… bu çok güçlendirici ve tüm bunlara erişimleri olduğu için hayatlarının nasıl olacağını düşünmek… bu gerçekten harika.”
“Öğrenciler yeni öğrendikleriyle kendilerini sınırlamıyorlar.”
Ayrıca 8 yaşındaki bir kızın, TechLit Africa aracılığıyla geliştirdiği bir beceri olan ‘on parmak daktilo’yu annesine öğrettiğini de paylaştı. Cheboi, kendi topluluğundan çocukların, teknoloji dünyasına sıfır bilgiyle girerken yaşadığı zorlukları artık yaşamak zorunda kalmayacaklarına ve çok değerli dijital becerileri erken yaşlardan itibaren öğrenebileceklerine hayret ediyor.
Bugün Cheboi, TechLit Africa’nın özellikle finansman açısından sürdürülebilir kalmasını sağlamak için çalışıyor. TechLit Africa’nın programlarının öğrencilerin en önemli günleri olduğunu söylüyor; ancak ebeveynleri, öğretmenleri ve eyalet hükümetini dijital ekonominin önemi ve teknolojinin insanları finansal olarak nasıl destekleyebileceği konusunda ikna etmek oldukça zor.
Bu zorluklara rağmen Nelly Cheboi, mümkün olduğu kadar çok okul müdürüyle konuşmaya ve TechLit Africa’nın devam etmesi için velileri harekete geçirmeye devam ediyor. Bir sonraki kilometre taşı, 100 okulla daha çalışmak.
Cheboi, “Bir bakıma, [TechLit Africa] iki dünyayı birbirine bağlamanın bir yolu. Çocuklar etkileşime giriyor, sorular soruyor ve internetin değerini anlarken orada yaşamın nasıl olduğunu hayal ediyor” diye düşünüyor. “Bunu yaparak, çocuklar küresel fırsatların kilidini açar ve daha tatmin edici bir yaşam için ikinci bir şans sağlarlar.”
O şimdi bir CNN Kahramanı ve Forbes’un (Forbes 30 Under 30) 30 yaş altında 30 parlak girişimci isim listesine dahil!
Cheboi’nin Mogotio’daki köklerinden uzaklaştığını söylemek yetersiz kalır. Onun çabasını devam ettiren şeylerden biri, geldiği yere dönüp bakması ve başkalarını da aynısını yapmaya teşvik etmesi.“Olman gereken yere bakıp cesaretini kırmak çok kolay. İleriye bakmak yerine, ne kadar ilerleme kaydettiğinize bakın- ilerleme sarhoş edicidir.” Nelly Cheboi